A diis quidem immortalibus quae potest homini maior esse poena, furore atque dementia? - Czy bogowie nieśmiertelni mogą na człowieka większą nałożyć karę niż furia czy szaleństwo? (Cicero, De Haruspicum Responsis, XVIII, 39)
A doctis pretium scelus est sperare poetis. - Oczekiwać złota od poetów to zbrodnia. (Ovidius)
A prima descendit origine mundi causarum series
. - Od zarania świata wywodzi się łańcuch przyczyn. (Lukan, Pharsalia, VI, 608)
. - Od zarania świata wywodzi się łańcuch przyczyn. (Lukan, Pharsalia, VI, 608)
A proximis quisque minime anteiri vult. - Każdy najmniej chce być wyprzedzonym przez bliskich. (Liwiusz, Historiae, VI, 34)
A se suisque orsus primum domum suam coercuit, quod plerisque haud minus arduum est quam provinciam regere. - Rozpoczął od uczynienia siebie władcą we własnym domu, co często jest nie mniej trudne, niż zarządzanie prowincją. (Tacitus, Agricola, XIX)
A tuo lare incipe. - Zaczynaj od siebie.
Ab alio exspectes, alteri quod feceris. - Co zrobisz drugiemu, oczekuj od niego. (Publilius Syrius, 1)
Ab initio nullum, semper nullum. - Z początku nic, zawsze nic.
Ab uno disce omnes. - Po tym jednym (przykładzie ich łajdactwa) sądź ich wszystkich. (Vergilius)
Ablue, pecte canem, canis est et permanet idem. - Umyj, uczesz psa, (i tak) psem jest i psem pozostanie.
Absens carens. - Nieobecny [sam sobie] szkodzi; nieobecny traci
Absentem laedit, qui cum ebrito litigat. - Kto spiera się z pijanym, obraża nieobecnego (jest to równie bezcelowe) (Publilius Syrus, 3)
Absentem, qui rodit amicum, qui non defendit alio culpante, solutos qui capiat risus hominum famamque dicacis, fingere qui non visa potest, commissa tacere qui nequit, hic niger est, hunc tu, Romane, caveto! - Kto obmawia przyjaciela, kto go nie broni wobec oskarżeń innych, kto cieszy się z wyśmiewań ludzkich i łowi plotki gadułów, kto potrafi zmyślać rzeczy nie widziane, a nie potrafi zmilczeć zawierzonej tajemnicy, jest czarnym charakterem, tego wystrzegaj się, Rzymianinie! (Horatius)
Absentes tinnitu aurium praesentire sermones de se receptum est. - Przyjęło się uważać, że nieobecni dzwonieniem w uszach przeczuwają, gdy się o nich mówi. (Pliniusz Starszy, Historia naturalna, XXVIII, 5)
aurium praesentire sermones de se receptum est. - Przyjęło się uważać, że nieobecni dzwonieniem w uszach przeczuwają, gdy się o nich mówi. (Pliniusz Starszy, Historia naturalna, XXVIII, 5)
Absit dicto invidia. - Niechaj słowo wolne będzie od nienawiści; niechaj słowo nie budzi nienawiści.
Absque suo non est et parva casa lare. - I mały domek ma swego ducha opiekuńczego. (J. Kochanowski)
Abyssus abyssum invocat. - Piekło wzywa na pomoc piekła.
Accendamque animos insani Martis amore. - Rozpalę ich dusze szaloną żądzą walki. (Vergilius, Eneida, VII, 550)
Acceptissima semper munera sunt auctor quae pretiosa facit. - Najmilsze są zawsze te prezenty, które czyni drogimi osoba dającego. (Ovidius, Heroidy, XVII, 71)
Accipere praestat quam inferre iniuriam. - Lepiej doznawać krzywd, niż je wyrządzać. (Cicero, Tusculanae disputationes)
Accipiat cineres terra paterna meos. - Niechaj ziemia przyjmie prochy moje. (Ovidius)
Acerrima proximorum odia. - Najdotkliwsza [jest] nienawiść bliskich. (Tacitus, Dzieje, IV, 70)
Acribus initiis, incurioso fine. - Pilny na początku, [ale] na końcu niedokładny. (Tacitus, Roczniki, VI, 17)
Acta deos nunquam mortalia fallunt. - Czyny śmiertelników nigdy nie zwodzą bogów. (Ovidius, Tristia, I, 2, 79)
Acta est fabula. - Opowiadanie (temat) zostało skończone.
Acta ne agamus; reliqua paremus. - Nie róbmy tego, co zostało zrobione; przygotujmy się na to, co nadejdzie. (Cicero, Ad Atticum, IX, 6, 7)
Acti labores iucundi. - Przyjemnie jest mieć pracę zakończoną. (mieć ją za sobą)
Actum ne agas. - Nie rób tego, co zostało już zrobione; nie wyważaj otwartych drzwi.
Ad astra per aspera. - Do gwiazd przez ciernie; motto stanu Kansas. (Seneca)
Ad augusta per angusta. - Do (rzeczy) wzniosłych (idzie się) trudną, ciasną ścieżką. (Wiktor Hugo)
Ad praesens ova cras pullis sunt meliora. - Jaja dziś są lepsze niż kurczęta jutro; lepszy wróbel w garści niż kanarek na dachu.
Ad quae noscenda iter ingredi, transmittere mare solemus, ea sub oculis posita negligemus. - Zwykli jesteśmy wyruszyć w podróż lub przepłynąć morze, aby poznać to, na co postawione przed oczami nie zwracamy uwagi. (Pliniusz Młodszy, Listy, VIII, 20)
Ad quas res aptissimi erimus, in iis potissimum elaborabimus. - Najwięcej dokonamy w tym, do czego będziemy najbardziej uzdolnieni.
Ad rastros seriores redit. - Trzeba się zająć serio robotą. (Terentius)
Ad tristem partem strenua est suspicio. - Podejrzenie chętnie patrzy na złe strony (podejrzliwy zawsze się doszukuje złego). (Publilius Syrus, 6)
Ad venerem quicumque voles attingere suam, si modo duraris, praemia digna feres. - Ktokolwiek zechce dotknąć przedmiotu swej miłości, jeżeli tylko wytrwa, otrzyma należną nagrodę (Ovidius)
Ad vivendum velut ad natandum is melior qui onere liberior. - W życiu, jak i w pływaniu, ma lepiej ten, kto jest mniej obładowany. (Apuleius, De Magia, XXI)
Adeat invito ne quis discedere amore. - Nie śmiej odchodzić, gdy spotka cię odmowa miłości.
Adeo facilius est multa facere quam diu. - Łatwiej jest czynić wiele, niż [jedną rzecz] wytrwale.
Adeo familiariter est hominibus omnia sibi ignoscere, nihil aliis remittere. - Jest rzeczą ludzką po przyjacielsku wszystko sobie wzajemnie wybaczać, nie pozostawiając nic innym [w tej sprawie] (Velleius Paterculus)
Adeo virtutes iisdem temporibus optime aestimantur quibus facillime gignuntur. - Cnoty są najbardziej doceniane w tych czasach, które w nie najbardziej obfitują. (Tacitus, Agricola, I)
Adhuc tua messis in herba est. - Twój plon jest jeszcze w zbożu. (Ovidius, Heroidy, XVII, 268)
Admoneri bonus gaudet; pessimus quisque correctorem asperrime patitur. - Dobry cieszy się napomnieniem; kiepskiego każda krytyka zaboli dotkliwie. (Seneca, De Ira, III, 36, 4)
Adulationi foedum crimen servitutis, malignitati falsa species libertatis inest. - W pochlebstwie tkwi zbrodnicza cecha niewoli, w złośliwości fałszywy pozór wolności (Tacitus)
Adversas res leviores facit amicitia partiens communicansque. - Przyjaźń przez współczucie i współudział łagodzi nieszczęście.
Adversus solem ne loquitor. - Nie przemawiaj do słońca; nie trać czasu na rzeczy oczywiste
Aegroto, dum anima est, spes esse dicitur. - Mówi się, że dla chorego, póki jest życie, póty jest nadzieja.
Aequam memento rebus in arduis servare mentem. - Pamiętaj zachowywać spokój umysłu w nieszczęściu [tak samo jak w powodzeniu]. (Horatius)
Aequo pulsat pede. - Śmierć puka jednako (do drzwi bogatych i biednych) (Horatius)
Aequum est peccatis veniam poscentem reddere rursus. - Słusznie jest wybaczać winy proszącemu o wybaczenie. (Horatius)
Afflictatio facit religiosos. - Utrapienia czynią ludzi religijnymi.
Agamus pingui Minerva [ut aiunt]. - Działajmy w sposób nieuczony [jak mawiają], po prostu. (Cicero)
Age quod agis. - Czyń co czynisz; uważaj, co robisz.
Agere, quod agas, considerate decet. - Rozważnie wypada czynić, co czynisz. (Cicero)
Agitamus quae natura boni summumque quid eius. - Rozważamy, co jest istotą dobra i jego szczytem. (Horatius)
Agnosco veteris vestigia flammae. - Poznaję ślady dawnego płomienia (miłości). (Vergilius)
Alea iacta est. - Kości (do gry) zostały rzucone. (Menander, a za nim Caesar)
Aliena nobis, nostra plus aliis placent. - Cudze bardziej podoba się nam, nasze innym. (Publilius Syrus)
Aliena vitia in oculis habemus, a tergo nostra sunt. - Cudze błędy mamy na oku, nasze poza nami; w oku bliźniego źdźbło widzisz, we własnym nie dostrzegasz belki (Seneca)
Aliena vitia quisque reprehendi mavult. - Każdy woli, aby potępiano cudze wady (nie jego).
Alienum aes homini ingenuo acerba est servitus. - Dla człowieka zacnego dług jest gorzką niewolą.
Aliter cum tyranno, aliter cum amico vívitur. - Inaczej żyje się z tyranem, inaczej z przyjacielem.
Aliud est facere, aliud est dicere. - Co innego uczynić, co innego powiedzieć (łatwo mówić, trudniej zrobić).
Altari serviens de altari vivere debet. - Kto służy ołtarzowi, powinien żyć z ołtarza.
Alteri vivas oportet, si vis tibi vivere. - Musisz żyć dla innych, jeżeli chcesz żyć z pożytkiem dla siebie. (Seneca)
Alterius non sit, qui suus esse potest. - Niechaj nie należy do innego ten, kto może należeć do siebie.
Altissima quaeque flumina minimo sono labi. - Najgłębsze rzeki płyną cicho; cicha woda brzegi rwie.
Amantes sunt amentes. - Kochankowie są szaleni.
Amantium irae amoris integratio. - Gniewy kochanków odnową miłości. (Terentius)
Amare et sapere vix deo conceditur. - Kochać i zachować rozsądek nawet bogu nie jest dane.
Amare simul et sapere ipsi Iovi non datur. - Kochać i zachować rozsądek nie jest dane nawet Jowiszowi. (Publilius Syrus)
Amat victoria curam. - Zwycięstwo sprzyja wysiłkowi.
Ambitiosa non est fames. - Głód nie ma ambicji. (Seneca)
Amici fures temporum. - Przyjaciele to złodzieje czasu.
Amici mores noveris, non oderis. - Poznaj obyczaje przyjaciela, a nie będzie nienawiści.
Amicitia nisi inter pocula contracta plerumque vitrea est. - Przyjaźń zawarta przy kielichu jest zwykle szklana (krucha).
Amicitiae nostrae memoriam spero sempiternam fore. - Ufam, że pamięć naszej przyjaźni będzie wieczna. (Cicero)
Amicorum omnia communia. - U przyjaciół wszystko jest wspólne. (Pitagoras)
Amicus certus in re incerta cernitur. - Pewnego przyjaciela poznaje się w niepewnej sytuacji; prawdziwego przyjaciela poznaje się w biedzie. (Ennius, Hecuba)
Amicus est tamquam alter idem. - Przyjaciel jest jakby drugim mną. (Cicero)
Amicus Plato, [amicus Socrates,] sed magis amica veritas - Platon mi przyjacielem, [Sokrates mi przyjacielem,] ale prawda większą przyjaciółką. (Arystoteles)
Amicus verus est rara avis. - Prawdziwy przyjaciel jest rzadkim ptakiem (białym krukiem).
Amo te, ama me! - Kocham cię, kochaj mnie! (na pierścieniu)
Amor animi arbitrio sumitur, non ponitur. - Wybieramy kochać, nie wybieramy przestać kochać. (Publilius Syrus)
Amor est vitae essentia. - Miłość jest istotą życia. (Mackay)
Amor omnibus idem. - Miłość (jest) dla wszystkich jednaka (ludzi, zwierząt, ...) (Vergilius, "Georgiki")
Amor ordinem nescit. - Miłość nie zna porządku. (Św. Hieronim)
Amor tussisque non celantur. - Miłości i kaszlu nie da się ukryć. (Ovidius)
Amor vincit omnia. - Miłość wszystko zwycięża. (Vergilius)
An nescis, mi fili, quantilla prudentia mundus regatur? - Czyż nie wiesz, mój synu, jak mało trzeba rozumu do rządzenia światem? (Axel Oxenstierna)
Animus facit nobilem. - Umysł czyni szlachcica.
Antiqua, quae nunc sunt, fuerunt olim nova. - To, co jest dziś stare, było kiedyś nowe.
Antiquus amor cancer est. - Stara miłość jest jak rak. (Petronius)
Aquila non capit muscas. - Orzeł nie zajmuje się łapaniem much.
Ardua prima via est. - Pierwsza ścieżka jest trudna.
Aristoteles non semper Aristoteles. - Arystoteles nie zawsze jest Arystotelesem; nawet mędrzec może się mylić.
Ars est celare artem. - Sztuką jest ukrycie (wysiłków) sztuki. (Ovidius)
Ars longa, vita brevis. - Sztuka długa, życie krótkie. (Seneca)
Ars sine scientia nihil est. - Sztuka bez nauki (techniki, umiejętności) jest niczym.
Asinus asino pulcherrimus. - Osioł wydaje się osłowi najpiękniejszy.
Aspirat primo Fortuna labori. - Szczęście sprzyja pierwszemu przedsięwzięciu. (Vergilius)
Assiduus usus uni rei deditus et ingenium et artem saepe vincit. - Stałe ćwiczenie poświęcone jednej rzeczy często pokonuje geniusz i umiejętności. (Cicero)
Astra non mentiuntur, sed astrologi bene mentiuntur de astris. - Gwiazdy nie kłamią, lecz astrologowie kłamią o gwiazdach.
Audentes fortuna iuvat. - Śmiałym szczęście sprzyja. (Vergilius, "Eneida")
Audi multa, loquere pauca. - Słuchaj dużo, mów mało.
Audi, vide, tace si vis vivere in pace. - Słuchaj, patrz, milcz, jeśli chcesz żyć w spokoju.
Audiatur et altera pars. - Należy wysłuchać także drugiej strony.
Aurea praxis, sterilis theoria. - Praktyka jest złota, teoria bezpłodna.
Aurora Musis amica. - Poranek (jest) przyjacielem Muz; kto rano wstaje, temu Pan Bóg daje.
Aut bibat, aut abeat. - Niech pije, albo niech sobie pójdzie. (grecka zasada na ucztach; Cicero)
Aut ne tentaris aut perfice. - Albo nie próbuj, albo dokonuj.
Aut odit, aut amat mulier, nihil est tertium. - Kobieta albo kocha, albo nienawidzi, trzeciej [możliwości] nie ma.
Aut viam inveniam aut faciam. - Albo znajdę drogę (sposób), albo ją stworzę.
Avarus animus nullo satiatur lucro. - Chciwego umysłuu nie zaspokaja żadną zdobyczą.
Ave, Caesar, morituri te salutant. - Witaj, cesarzu, idący na śmierć pozdrawiają cię. (słowa gladiatorów)
